Bir dalganın bir periyotluk sürede (T) aldığı bir dalga boyu kadar yolu (λ) bilirsek dalganın hızını da (v) bulabiliriz.
(Bu yazdığımın mekanik hızı bulmaktan hiç bir farkı yok: bir aracın verilen sürede(t) aldığı yolu(x) bilirsek aracın hızını (v) bulabiliriz v= x/t .)
Evet teorik olarak yukarıdaki formülle dalganın hızını bulabiliriz ancak bu pek de uygun değildir. Uygun olmamasının sebebi, dalganın oluştuğu andan itibaren, bozulmadan, ilerlediği yolu ölçmek zordur.
Dalganın hızını deneysel olarak en doğru biçimde ölçmek için yukarıdaki görselde bulunan stroboskop icat edilmiştir. Stroboskop ile dalganın hızı ölçülebildiği gibi buna bağlı olarak dalga boyu ve dalganın periyodu, frekansı ölçülebilir.
Stroboskop yapmak için, bir mukavva, ince metal ya da plastik dairesel bir malzemenin üstüne eşit aralıklarla görseldeki gibi yarıklar açılır ve orta noktasından daireyi döndürebilmek için bir mile tutturulur.
Oluşturulan stroboskop kendi ekseni etrafında döndürülerek dalga leğenindeki bir dalganın üstünden bakılmaya başlanır.
Bir kaç deneme ile stroboskopun dönüş hızı dalganın hızı ile aynı hâle getirildiğinde sanki dalga duruyormuş gibi görünür. İşte tam bu anda dalganın hızı , dalga boyu hesaplanabilir.
NOT: Kazanımda matematiksel hesaplamalara girilmez ibaresi vardır. Bundan sonrası meraklılar içindir.
10.3.3.3. Ortam derinliği ile su dalgalarının yayılma hızını ilişkilendirir.
a) Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlarla ortam derinliğinin dalganın hızına etkisini
incelemeleri ve dalga boyundaki değişimi gözlemlemeleri sağlanır.
b) Ortam değiştiren su dalgalarının dalga boyu ve hız değişimi ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
c) Stroboskopun dalga boyu ölçümünde kullanıldığından bahsedilir, matematiksel hesaplamalara girilmez.
Bir kaç deneme ile stroboskopun dönüş hızı dalganın hızı ile aynı hâle getirildiğinde sanki dalga duruyormuş gibi görünür. İşte tam bu anda dalganın dalganın hızı , dalga boyu hesaplanabilir.
Stroboskopun bir saniyedeki devir sayısı stroboskopun frekansıdır ve fs ile gösterilir.
Gözlemlediğimiz sürenin başlangıcından bitişine gözümüzün önünden geçen yarık sayısı da stroboskopun yarık frekansıdır fy ile gösterilir. Bu zaman diliminde, dalgalar duruyormuş gibi gözlendiği bu sürede,
fy= fd olur.
Burada fd dalganın frekansıdır.
Stroboskopun üzerindeki yarık sayısı da n ile gösterilir. O hâlde
fy=n.fs olur. Yani fd= n.fs
de yazılabilir.
Artık aşağıdaki formül kullanılarak hesaplamalar yapılabilir:)
