Bir sahne şaheseri, görsel bir şölen, işitsel bir ziyafet. The Imperial Russian Ballet Company tarafından ATO Congresium salonunda sergilenen Swan Lake nam-ı diğer Kuğu Gölü Balesi’ne iki ay önceden biletimizi almıştık. İyi ki almışız ve iyi ki gitmişiz. Yıllar önce Ankara Devlet Opera ve Balesinin Kuğu Gölü temsilini seyretmiş ve yine çok beğenmiştim. Güzel bir klasik eseri tekrar seyretmek güzeldi doğrusu…

Kuğu Gölü Balesi’nin konusu:

Çaykovski’nin bu ünlü bale eserinde, büyücü Rothbard, Prens Siegfried’e aşık olan güzeller güzeli Odette’yi arkadaşlarıyla beraber bembeyaz kuğulara dönüştürür. Odette’nin yeniden insana dönüşmesi ise Prens Siegfried’in aşk yeminine sadık kalması ile gerçekleşecektir. Ancak büyücü Rothbart kızı Odil’i Odette gibi gösterir ve Prens aşk yeminini Odette sandığı Odil’e eder. Yaptığı yanlışı anladığında da çok üzülür. Sonunda ise Odette ve Siegfried’in yaptıkları fedakârlıklar ve birbirlerine duydukları büyük aşk sayesinde üzerlerindeki büyü bozulur.

Kuğu gölü balesinin ilk temsili:

Çaykovski’den Bolşoy Tiyatrosu için bir bale eseri hazırlaması istenmişti. Çaykovski’nin ilk bale eseri olacaktı. Bestelemiş olduğu Swan Lake (kuğu gölü) 1877’de başarısız bir prömiyer yaptı.

Oysa eserin beste kısmı her rol ve sahne için belirleyici ve yer yer uluslararası müziklerden de minik parçalar içermesi (saraya farklı ülkelerden gelen misafirlerin dans ettiği o ülkelere ait ezgiler) ile etkileyiciydi.

Sahnede ki bu ilk temsil eleştirmenlerin olumsuz yorumu ve sanatçıların gösterdiği performanslar ile olumsuz eleştirilere maruz kalmış, bunun üzerine de Çaykovski uzunca bir dönem baleye küsmüştü.

Kuğu gölü eserinin müzikal özelliği nedir?

Tchaikovsky’nin bestelediği Swan Lake, kuğu teması üzerine kurulmuştur. Eserin etkisiyle süre giden bir romantizm, sarayda yapılan kutlamalar için hazırlanan valsler, ulusal danslar, iyiyi ve kötüyü ayırt ettiren ezgiler ile hikâyeyi ezgiler ile seyirciye aktarma gücüne sahiptir.

Swan Lake bestesi harika bir koreografi ile birlikte bir şahesere dönüşür âdeta…

Çaykovski’nin diğer bale eserleri nelerdir?

Pyotr Ilyich Tchaikovsky İl eseri olan Kuğu Gölü Balesinden sonra bir başka ünlü bale eseri olan Uyuyan Güzel‘i bestelemiştir. 1890 yılında St. Petersburg’da sergilenen temsil Kuğu Gölü’nde uğradığı hayal kırıklığını unutturmuştu Çaykovski’ye…Temsilden hemen sonra çokça övgüler aldı.

Çaykovski 1892 yılında Fındıkkıran‘ı bestelemiş ve eserin bale olarak temsili St. Petersburg’da sergilenmiştir. O yıllarda Paris’te yeni keşfedilen çelesta adındaki bir tür konsol piyanonun sesini duyan Çaykovski bu sesi âdeta ilahi bir sese benzetir ve şeker perisinin müziği için ilham kaynağı olur. İşte yılbaşı zamanı duyduğumuz o çok tanıdık ezgi bu sesten oluşmaktadır. 1950 yılından sonra oldukça ünlenen, son yıllarda ünü giderek artan, özellikle noel ve yılbaşı zamanlarında en çok dinlenen, izlenen eserinin Fondıkkıran olduğunu göremeden ölmüştür Çaykovski…

Çok yıllar önce Kadıköy’de Süreyya Operasının o muhteşem atmosferinde, dışarıda kar yağarken, kızımla birlikte izleme fırsatını bulduğum Fındıkkıran balesi benim için farklı bir güzellikte hatırladığım bir temsildir tabii ki…

Çaykovski’nin bestelediği Fındıkkıran, 1892 yılında ilk temsilinde, tıpkı Kuğu Gölü’nün ilk temsilinde olduğu gibi başarısızlığa uğramıştı. Belki sahne dekorları, belki kareografi yorumu bu başarısızlığa sebep olmuştu. Ancak 1950 yılında New york balesi ve Londra festival balesinin yorumlarıyla sahnelendiğinde dünya çapında bir beğenilmeye sahip oldu. Ancak Çaykovski bunu göremedi…

Çaykovski kimdir?

Pyotr Ilyich Tchaikovsky, çok iyi bilinen Kuğu Gölü, Uyuyan Güzel ve Fındıkkıran balelerinin bestelerini yapan ünlü bir Rus bestecidir. Kararsızlığı ve kendine olan güvensizliği ile çok mücadele etmiştir. Birçok sanatçı gibi eserlerinin bugün ulaşan ününü göremeden genç sayılabilecek bir yaşta, 53 yaşında ölmüştür.

Mürebbiyesi onun müziğe olan yatkınlığını farkettiyse de ailesi bu konuda destekleyici olmamıştır. Çaykovski, hukuk okurken koro çalışmalarına katılır, valsler besteler, özel dersler alır ama memur olarak adalet bakanlığında çalışmaya başlar. Kısa süre sonra oradan ayrılarak Petersburg Konservatuarına devam eder. Mezun olunca Moskova Konservatuarı’nda armoni öğretmenliği yapmaya başlar. Voyvoda, Kış Rüyaları, Romeo ve Juliet uvertürü besteleri ile bu alanda ilerler. Yoğun çalışma hayatı onu depresyona sürükler. Daha sonraki yıllarda da çeşitli koşullar altında yer yer hastalanır yer yer iyileşir. Bir rivayete göre, o dönemin koşullarında kaynamamış su içtiği için koleraya yakalanır ve hayatını kaybeder.

Çaykovski’nin ünlü eserleri nelerdir?

Kuğu Gölü, Uyuyan Güzel ve Fındıkkıran balelerinin besteleri, Piyano konçertosu no.1, 1812 Uvertürü, Eugene Onegin operası, Re Majör Keman Konçertosu ve ölümünden birkaç gün önce prömiyerini yapan Senfoni No. 6 ‘Pathétique’ en ünlü eserlerindendir.

Not: Fotoğraflarda gösteri ile ilgili kurumların adları geçiyorsa #reklam olarak belirteyim istedim. Sonuçta biletlerini kendim alarak gittiğim bir temsildi.