Yaz mevsiminde büyük bir zevk duyarak yediğimiz sebzelerimizin ve meyvelerimizin yanında baharatlarımız, sofralarımızın şölen havasını kazanmasına yardımcı olurlar. Bu şölenin tüm yaz boyunca sürmesini istiyorsak da sezon boyunca iki üç kez yeni dikim yapmamız iyi olacaktır. Biz ne kadar bitkilerimizin tohuma kaçmasını engellemek için çiçeklerini kıstırsak da doğaları gereği bir süre sonra illa gözden kaçıp tohuma giden bitkilerimiz olacaktır ya da bunu biz isteyeceğizdir. E o zaman baştan belli zaman aralıklarında yeniden dikim yaparsak tüm sezon hatta sonbahar boyunca da taze taze salata sebzelerini ve baharatlarını soframıza getirme imkanını bulmuş oluruz. Peki bu bitkiler hangileri olabilir?

Baharat bitkileri nelerdir?

Mis kokulu fesleğen, reyhan, frenk maydanozu, kişniş, kimyon, tarhun, maydanoz, nane çeşitleri (yerli, kara, Fas nanesi), dereotu, mercanköşk, kekik çeşitleri (limoni, gold, chef, italyan, yerli, gümüş), mor adaçayı, gold adaçayı, ananas kokulu adaçayı benim her sene bahçemde olan baharat çeşitlerim. Yazınca da ne çok oldu (aslında son yıllarda fesleğeni de bir kaç çeşit ekiyorum: tarçın kokulu, acem, yerli küçük yaparak ve geniş yaprak, holy, sweet thai)…

Çok yıllık baharat bitkileri nelerdir?

Bu saydığım baharatlardan frenk maydanozu ( kıvırcık maydanoz), maydanoz, kekik çeşitlerinden yerli kekik, chef kekik çok yıllık olarak bahçemde yer alıyor. Her hallerinden faydalanıyorum doğrusu… Malum yaprakları yemeklerden salatalara, böreklere kadar pek çok alanda kullanılıyor. Çiçeklerini yiyeceklerimi süslemede yenilebilir çiçek olarak kullanıyorum. Ayrıca bahçede domates fidelerime ve sebze yatağının geneline çok iyi bir kardeş bitki oluyorlar. Maydanozu geniş alanlara yaymak istersem ya tohum ekiyorum ya da var olanlardan kök ayırarak boşluklara naklediyorum. Kekik ise tohumdan yetiştirilmesi biraz güç bir baharat olduğundan ilk diktiğimde fidelerini alarak dikmiştim. Şimdi ise var olanı çoğaltmak istersem kesim alıyor, köklendiriyor ve istediğim bölgeye naklediyorum.

Tek yıllık baharat bitkileri nelerdir?

Fesleğen çeşitleri, reyhan, kişniş, çörek otu, kimyon aralıklarla bahçede fidesi yenilenmesi gereken baharatlar oluyor. Şöyle ki ilkbaharın ilk aylarında iç mekânda tohumlarını ekip Mayıs ortasında (benim yaşadığım yerde son don olayı ya da gece gündüz sıcaklık farklarının azalması bu tarihe denk geliyor, siz de mutlaka yaşadığınız yerin kaç numaralı iklim bölgesi olduğunu öğrenin) bahçeye naklediyorum. Daha sonra saksılara tohumlarını serpip büyümeleri için güneşli bir ortama (gece- gündüz sıcaklık farkı da azalmış ise) koyup filizlerinin çıkıp fide halini almasını bekliyorum. Fideler olduğunda da bahçede nerede ihtiyaç varsa oraya naklediyorum. Tekrar tohum ekiyorum. Böylelikle istediğimde istediğim fideye ulaşma şansım sürekli oluyor. Ya da arada seyahate çıktığımızda illa bir fide yaşamış oluyor.

Açıkçası bir kaç yıldır tarhun ve mercanköşk yetiştirmekte sorun yaşıyorum ben de…Tarhunun baskın ama leziz bir tadı, kokusu var. Bu sebeple bahçemde olmasını çok istedim. Mercanköşkün de kekiğe benzer bir tadı var ve ismini çok beğeniyorum:) İtalyanların meşhur pizzalarına lezzet veren bir baharat bu mercanköşk… Ancak bu iki baharatın bitkisini de maalesef bahçemde sürdürülebilir kılamadım. Tohumdan yetiştirme de zaten başarılı olamadım. Bu sebeple fidelerini alıyorum her sene bir iki tane…(Tabii tüm bitkilere ayrı ayrı bir sevgi ve yetiştirme isteği duyduğumdan bu iş pahalıya mâl olabiliyor. Bu sebeple satın almak kadar sürdürülebilir bitki yetiştirmek de çok önemli. Bahçede tasarruf etmenin yolları-1 numaralı yazımı buradan, Bahçede tasarruf etmenin yolları-2 numaralı yazımı buradan ve Bahçede tasarruf etmenin yolları- 3 numaralı yazımı buradan okuyabilirsiniz.))

Mercanköşk fidesini satın aldığımda eve gelir gelmez ilk işim onu hemen 7-9 cm lik bir saksıya dikmek oluyor. Donlara dayanıklı bir bitki değil. Bu sebeple iç mekânda biraz büyüyünce ve son don olayları bittiğinde bahçede baharat tarhıma ya da bir domates fidesinin yanına dikiyorum. Buraya kadar sorun yok. Sebzelerle beraber ihtiyacı olan düzenli sulamayı da alıyor. Yaz boyunca biraz gelişiyor ancak fesleğen, reyhan, maydanoz fidesi kadar değil… Bu bitki dona dayanıklı olmadığı için havalar soğumaya başladığında saksıya alıyorum. Orada ise yapışık bir duruma geliyor, böcekleniyor yani…İlaçlama da durumu düzeltmiyor. Bitki birden cılızlaşıp yok olup gidiyor:( eğer ılıman bir iklimde yaşıyorsanız bahçede tutunan bir mercanköşk yıllarca size yapraklarını cömertçe sunuyor, keyfini çıkarın.

Tarhun fidesini alıp eve geldiğimde de aynı mercanköşkte yaptığım işlemleri yapıyorum. Tarhun bitkisi de mercanköşkle aynı isteklere sahip. Bahçe toprağına naklettiğimde bir iki hafta canlı kalıyor ama sonra sebebini anlayamadığım bir şekilde kuruyup gidiyor.

Ben de bu yazıyı okuyup bu durumu bilenlerinizden nasıl mercanköşk ve tarhun yetiştirmem gerekiyor öğrenmek istiyorum. Yazarsanız sevinirim. İyi bir bahçe sezonu geçirmenizi dilerim.