Maalesef soğuk ve yağışlı geçen bir ilkbahar yaşıyoruz. Yağışlı olması güzel elbette ancak geçen senelere nazaran farkı aynı zamanda soğuk hatta kimi zaman çok soğuk olması. Bir de gece ile gündüz arasında sıcaklık farkının çok olması. Bu iç mekânda tohumdan yetiştirdiğimiz fidelerin gelişimini de olumsuz yönde etkiledi maalesef. Ne kadar beslesek de hiç bir zaman gerçek güneş ışığının bir bitkiyi besleyip geliştirmesi kadar olamıyor elbette…
Neyse ki doğa kendi zaman saatini ertelemiyor da öyle böyle ilkbahar çiçeklerimizin açtığını da gördük Mayıs sonunda güllerin tomurcuklandığını da…Bu arada yılın en uzun günü de bu ayın içinde “21 Haziran”
Şu anda bu yazımı yazarken de (23-24 Mayıs) kendimi verandamın güneşli bölgesine attım yoksa yazarken ellerim artık yazamayacak kadar çok üşümüştü. Yani öyle garip ki şu anda hava anlatamam ama anlatmaya çalışayım.
İspanyol kekiği, yerli mercanköşk ve passiflora ıncarnata aldım @zengarden’dan… Ancak biliyorsunuz ki bahçeye fidelerin dikimi için en uygun saat öğleden sonra oluyor. Öğleden sonra bahçeye dikilen bitkilere can suyunu verdiğinizde artık günün geri kalanında güneşin yakıcı etkisi geçmiş oluyor ve fideler toprağa tutunma çalışmalarını hızla sürdürüyorlar. Bu çalışmaları sabahın ilk güneş ışınlarına kadar fidelere oldukça zaman tanımış oluyor. Şu anda yaşadığım yerde ise uzunca bir zamandır ya tüm gün kapalı ya da sabahları güneşli öğleden sonraları kapalı, soğuk ve yağışlı bir hava var 🙁 Camdan gözetliyorum mümkün olduğunca ve yağmur durduğu an yetişkin fidelerim ve ben fırlıyorum bahçeye artık ne dikebilirsem… O planlı programlı insan olan ben, ay takvimine göre en verimli zamanı ayarlamaya çalışan ben ruhen aynıyım ama işleyişte geçen senede kaldı biraz. Orhan Veli’nin “Güzel Havalar” şiirinin tersi bir durum yaşıyorum şu anda: “…beni bu soğuk ve yağışlı havalar mahvetti…” diyerek…
Neyse biz işimize dönelim. Tüm umutları Haziran ayına bağlayıp Bahçede yapılacak işleri sıralayayım:
–Gülleriniz varsa mutlaka her sabah dolaşarak onları özellikle tomurcuklarını ve uç veren filizlerini kontrol etmelisiniz. Çünkü çok çabuk bitlenebiliyorlar. Hele ki benim gibi doğal ilaçlar hazırlayarak mücadele ediyorsanız daha dikkatli olmak gerekiyor. Örneğin her yağmurdan sonra mutlaka ilaçlamanın. tekrar edilmesi gerekiyor. Tüm bitkilerde aynı olsa da özellikle güllerde böcekle mücadele aksatılmadan yapılması gerekiyor. Bu tap taze dal ve yaprakların arasından açan o muhteşem güller için gerekli bir işlem.
–Sebze ve baharat tarhlarının da sabah kontrolleri önemli. Güllerle benzer şekilde bir böceklenme durumu olduğunda hemen müdahale edebilirsiniz böylece. Ev yapımı doğal ilaçlarla da durumu kontrol altına alıp sürdürülebilir ve ekolojik yaşama destek olunan bir bahçecilik yapmış olursunuz.
–Her sabah yazlık çiçeklerinizi kontrol edip kuruyanları bitkinin üstünden almanız yeni çiçeklerin açmasını sağlayacaktır. Örneğin ben her sabah gülleri, papatyaları ve karanfilleri kontrol edip kuruyanlarını budama makası ile alıyorum. Böylece yeni çiçekleri teşvik etmiş oluyorum. Bunun yanı sıra henüz tohuma gitmesini istemediğim sebzelerimin de çiçek ve tohum oluşumlarını kıstırıyorum.
–Mayıs ayının ortalarında iç mekânda yetiştirdiğiniz sebze fidelerinizi bahçeye nakletme şansına sahip olduysanız ( benim burada hâlâ havalar soğuk ve yağışlı gittiğinden bahçeye nakledemediğim domates ve biber fidelerim maalesef) bunlardan domatesin alt yapraklarını koparıp dibini toprakla doldurma zamanı gelmiş demektir. Bu şekilde domatesin toprağa daha çok kök salmasını sağlarız ki bu da domatesin gelişimini olumlu yönde etkiler. Salatalıkların da dibini kibarca çapalamak iyi gelecektir. Hem domates hem biber hem de salatalıkların ilk çiçeklerini koparmak da bitkinin gelişmesini ve daha verimli olmasını sağlıyor. Buna ben de çok zor alıştım. Büyük bir hevesle çiçek açmasını ve meyvesini vermesini istediğiniz bir fidanın ilk çiçeklerini koparmaya inanmak zor oluyor gerçekten:)
–Bahçeye naklettiğiniz salata sebzelerinin (tere, roka, dereotu, rezene, kişniş, gibi) ve baharatlarının (fesleğen, hardal gibi) viyollere ikinci tohum ekimlerini de yapabilirsiniz. Baharatların sıralı ve sürekli yetişmesi için bunu başarabilmek iyi oluyor. Başarabilmek diyorum çünkü mevsim sebebiyle bahçe işleri artınca her şey zamanında ve kolay olmayabiliyor. Bu işi hobi olarak ve zevk alarak yapmak istiyorsak esnek plana göre hareket edebilmeliyiz diye düşünüyorum:) Niçin sıralı ve sürekli ekim? Bahsettiğim sebze ve baharatlar sıcağı gördüklerinde hemen tohum yapmak için çiçeklenmeye başlıyorlar. Her ne kadar çiçeklerini kıstırsak da bu kaçınılmaz oluyor bir süre sonra…Biz de yazın yetiştirdiğimiz baharat ve sebzelerimizle (her ne kadar bir kısmını kurutsak bile) bütün bir yıl bir arada olmak istiyor, eşsiz lezzetini tatmak istiyoruz. Bu sebeple tohum ekip fideleri toprakla buluşturduktan sonra ister doğrudan toprağa ister önce viyollere ekim yapmak iyi iş çıkartıyor;)
–Mutlaka meyve ağaçlarınıza, bahçe sınırındaki iğne yapraklı süs bitkilerinize, şimşirlerinize, güllerinize ve saksıda bulunan tüm bitkilerinize yavaş salınımlı gübre ile besin takviyesi yapın. Çiçek açma ve yeşerme döneminde ihtiyaçları olan besinlerini alabilsinler ki sağlıklı olsunlar. Bizi de görünümleri ve ürünleri ile şenlendirsinler.
–Çim sulamayı sabah akşam olacak şekilde ikiye çıkarmak da bu dönemde iyi olacaktır. Ayrıca neredeyse 10 günde bir de çim biçmek gerekecektir. Bu şekilde daha sağlıklı büyürler ve içlerinde de böcek yumurtalarının birikmesi engellenmiş olur.
-İlkbaharda çiçek açan bazı bitkilerin de budanması gerekebilir. İlkbaharda açan soğanlı bitkilerin de soğanlarının çıkarılarak gölge ve kuru bir yerde kurutulduktan sonra gazete kırpıkları ya da kumlu bir saksı içinde sonbahar sonunda toprağa dikmek üzere bekletilmesi gerekir.
–Sınır bitkilerini de mümkün olduğunca her gün ya sabahın erken saatlerinde ya da akşam hava kararmadan önce sulamak gereklidir. Isınan hava ile birlikte bitkilerin su ihtiyaçları artacaktır. Su sarfiyatını azaltmak için ve bitkilerin sağlıkları için de sulamayı ya sabahın çok erken saatlerinde ya da akşamın serinliğinde yapmak gerekir.
–Ekolojik yaşama destek olmak için arı, kelebek ve kuş dostu bitkileri bahçenizde yetiştirin. Papatya, karanfil, cosmos, akşam sefası, dahlia, yıldız çiçeği, passiflora, kelebek çalısı, yabanî çiçekler (benim bahçemde karahindiba, mavi mineler, üçgül, papatya, ballıbaba, hazeran kendiliğinden çıkıyor ve belli alanlarda tohum yapmasına izin veriyorum her seferinde), kekik, maydanoz, adaçayı, biberiye, roka, kale, hardal çiçekleri ve kelebek çalısı (yanda görülen benim bahçemden bir kelebek çalısı ve görüldüğü gibi tüm dünyada maalesef nesli azalmakta olan monarch kelebeği her yıl benim bahçeme geliyor:)) inanılmaz şekilde faydalı kanatlıları bahçeye çekiyor.
–Yaban hayata destek olmak için yuvalarındaki yavrularını beslemek üzere bahçenize giren kirpilere de izin verin lütfen. Tecrübeyle sabit kesinlikle size zarar vermiyorlar. Hatta çok korkarak hareket ediyorlar. Hava karardıktan sonra bahçeye geliyor ve hep belli bir güzergâh izliyorlar. Genellikle kenarlardan yürüyorlar. Hem etçil hem de otçullar. Marul yaprağı da yiyorlar salyangoz ve solucan da… Fotoğrafta görülen kirpi geçen sene her akşam bahçemden geçen kirpi. Bu fotoğrafı, her akşam geçtiği zamanlarda, ona güzel sözler söyledikten yaklaşık bir hafta sonra çekebildim. Çünkü ilk defa o zaman bu kadar yaklaşabildim. Hayır yanlış anlaşılmasın, korktuğum için değil, kirpi çok ürkek olduğundan korkutmamak için…Evet taştan da asfalttan da rahat yürüyorlar. Ancak kendi adıma bilebilseydim bahçe kapısından kaldırıma çıkan yerde, kenardaki çim ve toprak alanı kesen yürüyüş yolunun bir karışlık bir bölümünü toprak olarak bırakırdım ki tüm canlı varlıklar daha rahat ederek yürürlerdi.
–Elbette yaban hayatı desteklemek için başka şeyler de yapabiliriz. Kuş banyosu gibi…Ben çok istedim bahçemde bir kuş banyosu ancak bahçemde beslediğim (aynı zamanda sebze alanımı karıştırdıklarında şikâyetçi olduğum:)) kedilerden dolayı bu mümkün olamadı. (Bana tavsiyesi olan varsa öğrenmek beni çok sevindirir? ) Kuş banyosu için ayaklı bir süs havuzu olur, bir kütük üstünde büyükçe bir saksı tabağı olur, herhangi bir büyükçe kâse olur…Zevkinize ve elinizde olan malzemelere bağlı ne kullanacağınız, yeter ki isteyin. Kuşlar su birikintisinde banyo yapmayı çok severler. Kuş banyosu ayrıca kuşların tüylerini temizlemelerine ve bu sayede yaz sıcağında daha rahat uçmalarına, yiyecek aramalarına yardımcı olur. Kış geldiğinde de bu kuş banyolarını yemlik olarak kullanabiliriz.
–Arılar için bahçemize polinatör bitkiler dikebileceğimiz gibi arı ve böcek oteli de kurabiliriz. Bir kaç odun kütüğünü üst üste koyup aralarına yaprak, biçilmiş çimen, belki biraz kuruyemiş koyarak onlar için çekici hale getirebiliriz. Böylece bahçemizde daha fazla zaman geçirirler, beslenirler, soylarını devam ettirirler ve bizim sebze ve meyvelerimizin de rahatça tozlaşmasını sağlayıp verimini arttırırlar.
-Bu Haziran’da bir polikültür bahçe tasarlamaya başlayabilirsiniz. Gerçekten çok eğlenceli, çok verimli ve bahçenizin her alanında sizi gülümseten bir oluşum oluyor. Ben permakültür yaklaşımı merakla incelemeye başladığımdan beri bu yöntemi uyguluyorum. Elma ağacı guildi oluşturmak, gül ve elma ağaçlarının altında sarımsak yetiştirmeye başlamak ile başladı her şey… Denemeyi çok seviyorum biliyorsunuz. Bodur elma ağacımın altına sarımsak dikerken pazardan aldığım bir demet nanenin içinden seçtiğim bir kaç dal naneyi de dikivermiştim. Naneler tuttu ve gelişmeye başladılar. Son baharda aralarına diktiğim lale ve nergis soğanları ilkbahar geldiğinde açtıklarında hep beraber çok neşeli bir görüntüleri oldu. Ayrıca süs elmasının dibine de sarımsakla beraber nane ve civanperçemi diktim çok verimli oldular. Bu bitkiler aynı zamanda dikili oldukları ağaç diplerinde ağaca gelecek zararlıları da engelliyorlar. Bu çok derin bir konu aslında çünkü salatalığın yanına dikebileceğiniz kardeş bitkisi rezene de, domatesin yanına dikeceğiniz kardeş bitkisi fesleğen de bu konu içine girebiliyor. Siz de en iyisi benim gibi önce okuyup öğrendiklerinize sonra iç sesinize güvenerek denemeler yapın. Bahçeye elinizde bir fincan kaynar su ile çıkıp dutunuzun altındaki biberiyeden bir dal koparıp fincanınıza ekleyip etrafı toplarken ya da sadece seyrederken yudum yudum içmenin tadını başka hiç bir şeyde bulamayacaksınız bana inanın.
-Pek çok baharatı da bahçenizde kenar bitkisi olarak kullanabilirsiniz. Ben yürüyüş yolunun kenarına diktiğim şimşirlerin arasına gül, karanfil diktiğim gibi bir bölmesine de altınotu ( ölmez ot) ve dona dayanıklı kekik diktim. Böylelikle yazın sıcak günlerinde verandama kokuları geliyor ve içimi bir ferahlık, sevinç kaplıyor. Hem görselleri güzel hem lezzetleri daha ne olsun öyle değil mi?
NOT: Domates fidanı, maydanoz-adaçayı, kelebek çalısı ve kirpi kendi çektiğim fotoğraflardır. Kuş banyosunu Dall e benim için çizdi. Böcek oteli fotoğrafını pixabay’dan common creatif olarak aldım.
Zararlı böceklerle mücadelede ev yapımı ilaçlar-1 yazımı buradan,
Zararlı böceklerle mücadelede ev yapımı ilaçlar-2 yazımı buradan,
Zararlı böceklerle mücadelede ev yapımı ilaçlar-3 yazımı buradan,
Zararlı böceklerle mücadelede ev yapımı ilaçlar-4 yazımı buradan okuyabilirsiniz.
Bir yanıt yazın